Masterclass beweegvriendelijke omgeving, een terugblik

geschreven op Netwerk In Beweging: 25 juni 2013

Dinsdag 18 juni kwamen de Pilots beweegvriendelijke omgeving (Amsterdam Nieuw-West, Almere, Bergen op Zoom, Deventer, Ede, Heerhugowaard, Rotterdam, Rosmalen, Zoetermeer)  voor de laatste keer binnen de BVO projectperiode bij elkaar in een BVO Masterclass. NISB koos voor ‘borging’ als thema voor deze masterclass. In deze periode waarin pilots hun projecten afronden is het belangrijk na te deken over ‘hoe verder’  met dit thema. Dorien de Wit (de Beuk) en Marielle van Houtum (gemeente ’s-Hertogenbosch) vertelde vanuit hun eigen ervaring en gaven de pilots tips mee om het thema beweegvriendelijke omgeving te borgen.

De BVO Pilots deelde hun laatste inzichten met elkaar aan de hand van flitspresentaties. En op het heetst van de dag, zijn we op de fiets gestapt om de successen van de Sportalliantie Rosmalen te bekijken. Ook TNO heeft teruggeblikt op het monitoren van de BVO pilots. En de pilots hebben hun feedback gegeven op de toolbox BVO die NISB momenteel ontwikkeld. Kortom een vol progamma waarvan ik enkele leerpunten graag met u deel. Benieuwd naar de beelden? Bekijk via deze link enkele foto's: (https://plus.google.com/photos/116405307844114477716/albums/5893321786960529025?authkey=CLeJgprRoLut9QE)

Flitsend je pilotresultaten delen!

In vijf minuten tijd, vier hoofdpunten uit je pilot delen en ook nog eens eindigen met een vraag waarmee andere pilots je kunnen helpen. Dat is een hele uitdaging. De BVO Pilots zijn er goed in geslaagd om kort en krachtig neer te zetten waarom ze met BVO aan de slag gingen, waar ze trots op zijn, wat ze een volgende keer anders zouden doen en hoe ze verder gaan met het thema BVO. Vragen die ze elkaar stelden waren soms inhoudelijk, zoals hoe zorg ik dat de voorzieningen die we aanleggen daadwerkelijk gebruikt worden of kun je me inspireren met leuke voorbeelden van inrichting van een playground? Maar vaak waren de vragen procesmatig, dus gericht op het ‘hoe’, de orgware van een beweegvriendelijke omgeving. Hoe borg je een leidraad BVO in beleid, hoe vind ik geld voor BVO,  hoe pak ik als gemeente de faciliterende in plaats van leidende rol, hoe toon ik aan dat BVO effect heeft en hoe betrek in andere sectoren bij dit thema?

Het meest trots zijn de pilots op hetgeen ze allemaal gerealiseerd hebben. Soms is dat een plan of een scan, soms zijn het fysieke voorzieningen of activiteiten en soms zijn dat juist processen die in gang gezet zijn waar ze trots op zijn. 

Soms werden we even afgeleid van de muziek die klonk in de zaal naast ons waar een grote groep ouderen samen aan het bewegen was. Dat zien we graag! Ondertussen lopen we op de gang nog een aantal dames die gaan biljarten tegen het lijf. Met sport en bewegen voor ouderen zit het wel goed bij deze ouderenvereniging HEVO waar we vandaag te gast zijn.

Kunstgrasveldjes, zwemwater en visies
De Sportalliantie Rosmalen (SAR) loodst ons per fiets langs de successen die zij hebben geboekt in Rosmalen. De Sportalliantie is een burgerinitiatief, een samenspel tussen woonwijken sportverenigingen, onderwijs en de gemeente met een gezamenlijke missie: Rosmalenaren enthousiasmeren voor sport en bewegen alsmede de sociale samenhang in wijken vergroten. Een van de doelstellingen van de SAR is het versterken van de sportieve infrastructuur van Rosmalen, zowel organisatorisch (orgware) als fysiek (hardware).

In vijf jaar tijd heeft de SAR samen met de gemeente vele kunstgrasveldjes in wijken nabij scholen ontwikkeld waarop ook activiteiten worden aangeboden. We hebben de visies op sport en bewegen in de openbare ruimte van de SAR op papier bekeken en vervolgens in het ‘echt’. Het zwemwater en de sportzone in de Groote Wielen, de verschillende kunstgrasveldjes en speelplekken waar we langs komen worden zelfs met 30+ graden goed gebruikt. Bij zorgcentrum Annenborg horen en zien we meer over de plannen voor een beweegvriendelijke omgeving voor senioren. Wat verder opvalt is dat Rosmalen enorm fietsvriendelijk is met onder andere vrijliggende fietspaden en weinig stoplichten.

Momenteel werkt de sportalliantie samen met landschapsarchitect Remco van Eijndhoven (BTL Advies) aan een masterplan ’t Ven. Hierbij zijn alle stakeholders (zoals school, kinderopvang, gemeente, buurtbewoners, jeugdvereniging) betrokken. Remco laat ons zien hoe het masterplan op papier er in werkelijkheid uit kan zien. Een schoolklas probeert alvast uit hoe de gymles is op deze plek.

Verhit beginnen we aan de lunch die, net zoals alle andere zaken, heel goed verzorgd wordt door onder andere gastvrouw Ans van ouderencentrum HEVO.

Bijzonder plaatje vertelt een verhaal
Dorien de Wit (directeur en adviseur de Beuk) begon haar lezing met een verhaal wat ze illustreerde met een bijzonder plaatje wat ons meteen aan het denken zet! Als je begint met een plaatje waarop een jongetje zit te poepen, nou dan heb je mijn aandacht! Haar verhaal gaat over een project in Nepal waar vanuit het westen wordt bijgedragen aan verbetering van hygiëne en sanitatie. De link werd duidelijk toen Dorien vertelde dat ze met een delegatie vanuit het westen in Nepal is geweest en nagedacht heeft hoe de initiatieven duurzaam gemaakt kunnen worden en vooral doorgang kunnen vinden als het ‘westen’  weer weg is uit Nepal.

Bekijk het blog van Dorien de Wit over haar ervaring in Nepal via deze link:http://www.beuk.nl/beuk/beukblog/?weblog_year=2013&weblog_month=05

Deze manier van verhalen vertellen zet ons aan het denken. Voor het thema beweegvriendelijke omgeving zou het schitterend zijn als we ook verhalen uit onze pilots kunnen vertellen. Niet perse de resultaten meetbaar maken met alleen monitor- en evaluatie gegevens, maar gewoon met mooie, inspirerende en aansprekende verhalen. Dit sluit naadloos aan op een workshop die ik vorige week nog volgde binnen het kennis en informatie centrum over Storytelling. Hoe gaan we hier vorm aan geven?Dorien bevestigt dit nog eens stevig met de uitspraak ‘Als je je energie moet verdelen in opschrijven wat je hebt gedaan of gewoon op pad gaan. Alsjeblieft, ga 80% op pad. Praat, heb het erover, verleid, verbind!’ Dat hoef je maar een keer tegen mij te zeggen, ik pak m’n mobiel kantoor in en ga graag weer op pad.

Dorien inspireert ons met de thema’s krachten, koereigers en kennis om te voorkomen dat onze inzichten uit deze mooie pilotprojecten verloren gaan en dat het niet bij projecten blijft, maar dat beweegvriendelijke omgeving een duurzaam thema wordt. Als het gaat om krachten is de allereerste opgave hierin aldus Dorien ‘niet, wat is mijn visie en wat gebeurt er op het stadhuis, maar vooral, wie zit erop te wachten en wie zijn de mensen die het daarover hebben? Probeer daarachter te komen!’ Dat past goed bij hoe wij ons BVO model hebben opgezet, met het bewegend poppetje wat centraal staat, net zoals de gebruiker centraal moet staan bij en in een beweegvriendelijke omgeving.

‘Zoek ook naar andere professionals, die warm te krijgen zijn voor bewegen vanuit hun eigen doelstellingen. Denk aan scholen, huisartsen en maatschappelijk werk: start met een krachtenveld analyse en breng in kaart wie intermediairs zijn, wie geeft je toegang tot de mensen die je in beweging wilt krijgen?’ Dit punt, het inzichtelijk maken van je netwerk en het analyseren komt terug in de toolbox voor een beweegvriendelijke omgeving. En ook de boodschap ‘zoek kansen, lol, behoefte, energie en dynamiek’ is niet tegen dovenmans oren gezegd!

Dan de Koereiger strategie. Een bijzondere metafoor voor hoe we dat bij NISB altijd zeggen ‘zoeken naar haakjes’. ‘Een koereiger is briljant in het zien van kansen, hij pikt de insecten uit de huid van de buffel en als ze op zijn, hup naar de volgende buffel.’ Dorien voorziet ons van praktische tips om de koereiger strategie toe te passen voor het thema beweegvriendelijke omgeving. ‘Ken de juiste ingangen, benut ambtelijke en politieke momenten, lobby voor het verkiezingsprogramma, lift mee op publiciteit rondom sportevenementen,  lees relevante nieuwsbrieven en blijf altijd om je heen kijken naar volgende kansen, net als de koereiger.’ We concluderen dat dit heel logisch en eenvoudig klinkt, maar dat we ons moeten realiseren dat dit enorm veel tijd kost. Het spreekt me wel aan die koereiger strategie. Een mooie uitdaging om de komende maanden te ‘koereigeren’  in plaats van ‘haakjes te zoeken’.

Het thema borgen in beleid staat vandaag centraal. Maar wat is dat eigenlijk, borgen in beleid? ‘Iets wat goed is en hangt op een groep briljante, creatieve en bevlogen professionals is niet goed genoeg. Iets kan alleen maar beklijven als er genoeg mensen enthousiast worden en ervaren dat ze er wat aan hebben. Borgen in beleid is soms nuttig, goed en handig en voor sommige activiteiten of groepen moet het gewoon, maar het is voor een groot deel je nog meer richten op het echt zorgen dat het gewoon wordt’.

En dan de afsluitende boodschap die ons als NISB na aan het hart gaat ‘maak vindbaar wat er is, geef het door en deel je ervaring. Er zijn geen bedrijfsgeheimen alles wordt met publiek geld geproduceerd, het is van ons allemaal. Zorg dat anderen kunnen benutten wat jij hebt uitgevonden, Vertel erover, wees blij en trots als mensen het willen overnemen!’

Maar hoe gaat dat in praktijk, borgen in beleid?
Marielle van Houtum, beleidsmedewerker sport & recreatie van de gemeente ’s-Hertogenbosch neemt ons mee in het proces van de herijking van de Sportvisie en de manier waarop de gemeente onder andere de Sportalliantie Rosmalen faciliteert om de kracht, energie en het enthousiasme wat ze hebben in te zetten in en voor Rosmalen.

De gedachte van de sportieve kracht van de stad staat centraal in ’s-Hertogenbosch. Op dit moment wordt nagedacht over een manier waarop je de ervaringen van de afgelopen jaren kunt borgen in de nieuwe sportvisie 2014+. Daarvoor gaat ’s-Hertogenbosch evalueren samen met de stad. ‘Wat was het idee, waar gaan we naar toe, zitten we nog op het goede pad om daar te komen?’

Hoe organiseer je een succesvolle beweegvriendelijke omgeving?
Denise van der Klauw van TNO neemt ons mee in de eerste resultaten - door de oogharen heen - van de monitor en evaluatie traject van de BVO Pilots. De vraag ‘wat draagt bij aan succesvolle realisatie van een beweegvriendelijke omgeving’ staat hierin centraal. Uit de gesprekken met de pilots en de monitor blijkt dat er een aantal thema’s zijn die centraal staat. Doelstellingen, participatie, conflicten, verankering en draagvlak. Op al deze thema’s zijn leerpunten geformuleerd. Deze leerpunten nemen wij mee in de toolbox BVO. Er blijken ook een aantal ‘drivers’  voor succes te zijn die in alle pilots terug komen. Dat zijn: het netwerk, belangenmanagement en leiderschap.  

Ondanks dat we tegen het einde van deze masterclass aanlopen zijn we met z’n alle nog in staat een discussie te voeren over interessante stellingen. De stelling ‘de gemeente staat effectieve samenwerking tussen organisaties in de weg’ vindt zowel medestanders als tegenstanders. Sommige pilots zouden het best wel eens willen proberen, zonder bemoeienis. Anderzijds wordt benoemd dat de gemeente juist voor bedrijven een betrouwbare en interessante partij is, daar waar je als je het hebt over samenwerken met burgers ‘je altijd met 3-0 achterstand begint, want je bent van de gemeente’.

We vragen ons ook nog af of het eigenlijk voor private partijen wel interessant is om mee te werken en/of te investeren in een beweegvriendelijke omgeving en denken na over hoe we het voor deze partijen aantrekkelijk kunnen maken. Volgens mij hebben we hier het ei van Columbus nog niet gevonden…

Spaar ons niet!
Dan breekt een spannend moment aan. Feedback ophalen over de toolbox (stappenplan) Beweegvriendelijke omgeving. Wat vinden de pilots van hetgeen we tot nu toe hebben ontwikkeld? Sluit het aan bij hun wensen en behoeften? Aan de hand van een klaag- en jubelmuur verzamelen we de feedback van de pilots op de toolbox. Hoewel, niet alleen de toolbox wordt van feedback voorzien, de meligheid slaat toe en ook mijn jurk wordt voorzien van een positieve feedback sticker!

Op de klaagmuur staat meer feedback dan op de jubelmuur. Positief aan de toolbox vinden de pilots dat het om een praktisch, compleet en uitgebreid document gaat met hele praktisch toepasbare instrumenten. Die steken we in de pocket. Maar dan de feedback waar we mee aan de slag gaan. De omvang en de vormgeving zijn belangrijke aandachtspunten. Evenals het helder beschrijven van de doelgroep. En dan zijn er nog hele praktische tips die we meekrijgen. Gelukkig hebben we over de vormgeving al nagedacht, de pilots worden enthousiast van ons idee, wat we nog even geheim houden.  

Hoe verder?
We sluiten deze masterclass af met het ‘hoe verder’ na de pilotperiode. Wat gaat NISB doen na het project op het thema beweegvriendelijke omgeving, waarmee gaat de VSG aan de slag en welke ontwikkelingen zijn er op het ministerie van VWS rondom dit thema. Al met al kunnen we zeggen dat we allemaal zeker nog lang niet klaar zijn met RUIMTE voor BEWEGEN! En ik ook niet. Wat is het toch een ontzettend interessant, veelzijdig en inspirerend thema! Kan er pagina’s over blijven vullen…

Benieuwd naar de foto's en afbeeldingen van de 'koereiger'? Bekijk dat via dezelink: https://plus.google.com/photos/116405307844114477716/albums/5893321786960529025?authkey=CLeJgprRoLut9QE

Kijk voor meer informatie over het project beweegvriendelijke omgeving en het thema Ruimte voor bewegen op: www.nisb.nl/ruimtevoorbewegen